Om de afdeling lichter en opener te maken is de wachtruimte naar de gevelzijde verplaatst en vervangen schermen met transparante foto’s de gangwanden. De balie is vernieuwd om de combinatie van de aanmeldfunctie voor de polikliniek Oncologie en de afspraak-functie voor de Borstkliniek mogelijk te maken. Ook zijn de deuren van de spreekonderzoekkamers vervangen door deuren met grote glasopeningen. 
In het Franciscus Gasthuis & Vlietland draait de zorg om de patiënt. De ruimtelijke omgeving draagt sterk bij aan het welzijn en het genezingsproces, het creëren van een healing environment. Op basis van onze ervaringen met ziekenhuizen en eerdere oncologiecentra beschrijven we hieronder een aantal concrete ruimtelijke uitgangspunten die belangrijk zijn voor het herstel en welzijn van de oncologische patiënt.
1. Functionerende werkomgeving
De beste zorg krijgt een patiënt in een omgeving waarin het personeel optimaal functioneert. Dat betekent een goede logistiek die de daadwerkelijke werkprocessen van het personeel ondersteunt. Met behulp van workshops was het mogelijk de werkprocessen en de schetsen met de gebruikers te bespreken, en hierop aan te passen.
2. Snelle oriëntatie
Mensen die controle over hun situatie ervaren zijn weerbaarder. Onduidelijkheid, disorganisatie en desoriëntatie verstoren de ruimtelijke coherentie en kunnen stress veroorzaken. Een helder en leesbaar gebouw helpt gebruikers snel te bepalen waar ze moeten zijn. Geen eindeloze ziekenhuisgangen, maar direct overzicht.
3. Contact patiënt-personeel
Door gebruik te maken van transparantie, of juist niet, helpt het gebouw de patiënt en de zorgverleners te verbinden. Aan te spreken zorgverleners zijn zo makkelijk te vinden en de patiënt voelt zich nooit alleen. Tegelijkertijd zijn logistieke processen ruimtelijk gescheiden van de patiënt zodat deze elkaar niet afleiden.
4. Uitzicht en daglicht
Onderzoek en ervaring leert: uitzicht op groen is rustgevend en zicht op de omgeving biedt oriëntatie in ruimte, plaats en tijd. Ook lokale herkenbaarheid speelt een rol. Het binnenlopen in het centrum voelt hierdoor niet als een schokkend contrast voor de patiënt, maar laat juist zien dat ze nog steeds deel uit maken van de rest van de wereld.
5. Gastvrij en rustgevend interieur
Samen met de zorgverleners hebben wij gekeken naar wat gewenste uitgangspunten zijn voor zowel de medewerkers als de patiënten. Hieruit hebben wij de focus gelegd op het oncologiecentrum als huiskamer. Een bezoek aan het ziekenhuis staat niet meer gelijk aan stille gangen, wachtkamers en steriele behandelruimtes. Dit wordt nu gekenmerkt door het uitkijken naar de natuur om het centrum heen, of gezellig kletsen met familie en andere patiënten, ook tijdens de behandeling. In kleur en materiaal is hierbij de aansluiting gezocht met de focus op de natuur en het uitzicht.
Natuurlijk gezond
Een goed ontworpen gebouw kan bijdragen aan het welbevinden van zowel patiënt als zorgverlener en kan zo het genezingsproces bevorderen. De patiënten zijn kwetsbaar en daarmee extra gevoelig voor prikkels vanuit de omgeving. Zorgverleners functioneren beter in een overzichtelijke, rustige omgeving. Bij het ontwerpen aan het Oncologie Centrum was het creeeren van een natuurlijk gezonde omgeving het belangrijkste uitgangspunt.
Snelle oriëntatie
Onduidelijkheid, disorganisatie en desoriëntatie verstoren de ruimtelijke coherentie en veroorzaken stress. Een helder en leesbaar gebouw helpt gebruikers snel te bepalen waar ze moeten zijn. Geen eindeloze ziekenhuisgangen, maar direct overzicht. Bij aankomst kan men zich direct oriënteren, dit begint al bij het parkeren. Waar kan ik me melden? Waar zijn de behandelruimtes? Hoe gaan de deuren open? Vanuit het parkeerterrein is de entree duidelijk zichtbaar. Bij binnenkomst van het gebouw heb je direct zicht op de balie en de ontvangstruimte. Het gebouw heeft amper gang en vormt zich rond de ontvangstruimte.
Uitzicht en ruimtelijkheid
Uitzicht op groen en zicht op de omgeving is prettig en rustgevend. Niet alleen in de spreekkamers aan de gevel, maar ook in alle andere ruimtes waar patiënten komen, zoals de ontvangstruimte. Bij binnenkomst loop je via de tuinen naar de ontvangstruimte. De ontvangstruimte zelf heeft een plafondverhoging met rondom dakramen die zicht op de hemel geven. Het dagcentrum kijkt uit op de tuin, die ook toegankelijk is voor patiënten vanuit de behandelruimte.
Comfortabel klimaat
Temperatuur, licht, geluid en geur werken in op de stemming en het welbevinden van de patiënt. Een aangename temperatuur, voldoende (dag)licht, stilte en frisheid verhogen het comfort van de patiënt. Zorgmedewerkers maken minder fouten in ruimtes met voldoende licht en niet te veel lawaai. Voor de uitwerking van deze uitgangspunten verwijzen we naar het installatietechnisch Definitief Ontwerp van Huygen installatie adviseurs.
Goede hygiene
Een onberispelijk schoon ziekenhuis wekt vertrouwen. Materialen en detaillering (zoals plinten) moeten goed schoon te maken zijn. Daarom is gekozen voor een vinyl vloerbedekking, die goed schoonmaakbaar is en getexte wanden met een glasweefsel behang. De strakke details en afwerkingen zorgen voor een goed schoonmaakbaar gebouw.
Afgewogen uitstraling
Uitstraling komt heel nauw, hierin komt alles samen. De sfeer is enerzijds opgeruimd en zakelijk, maar niet steriel. Lichte, natuurlijke kleuren geven een aangenaam frisse uitstraling die toch warm is. Te veel kleurcontrast kan vermoeiend zijn voor de ogen, te weinig contrast is slecht voor de oriëntatie.
Patiënt centraal
Individuen die controle over hun situatie ervaren zijn weerbaarder. Zeker voor patiënten is het belangrijk om aandacht aan hun gevoel van controle te besteden, want zieke mensen zijn al sterk afhankelijk van anderen. Dit uitgangspunt lijkt op het eerste gezicht misschien vooral een organisatorische kwestie (bijvoorbeeld inspraak geven bij de keuze van arts en behandeltraject), maar het heeft beslist ook consequenties voor de huisvesting.
Gastvrijheid
Een gastvrij gebouw geeft de bezoeker het gevoel dat hij er mag zijn, dat hij welkom is, dat het ziekenhuis ook een beetje zijn eigen huis is. Door een open, transparante en huiselijke uitstraling in de ontvangstruimte en door bij de dagverpleging een huiskamer te realiseren wordt dit versterkt. Bij beide is een pantry voor patiënten. Bij de stoelen voor de dagbehandeling is een mogelijkheid om je mobiel op te laden.
Senior friendly
Volledige toegankelijkheid voor mindervaliden verhoogt hun zelfredzaamheid. We volgen de bouwkundige criteria voor het keurmerk ‘Senior friendly’:
– er zijn mindervalide parkeerplaatsen dicht bij de ingang;
– het ziekenhuis is goed bereikbaar met het openbaar vervoer;
– de uitstapplaats is beschut tegen wind en regen;
– er is geen tourniquet;
– er is een receptie waar mensen terecht kunnen voor vragen;
– er zijn ondersteunende voorzieningen bij ingang (zoals rollators);
– de sanitaire voorzieningen voor de patiënt zijn zo ontworpen dat een rolstoelafhankelijke met kracht in zijn armen zonder hulp naar de wc kan;
– er is goede en goed zichtbare bewegwijzering, de route naar het toilet is goed aangegeven (dit vergroot ook de oriëntatie, zie boven);
– er wordt gebruik gemaakt van contrasterende kleuren voor muren, vloeren, deuren in muren;
– er zijn geen trappen in het gebouw.
Keuzevrijheid: tussen sociaal contact of juist privacy
Sociaal contact is belangrijk voor patiënten, tegelijk moeten mensen elkaar niet storen en hebben mensen een grote behoefte aan privacy. Een gebouw dat variatie biedt in het type ruimten en faciliteiten, vergroot de keuzemogelijkheden van mensen. In de ontvangstruimte en de huiskamer is het mogelijk om een plek om andere patiënten te ontmoeten. De tuin wordt toegankelijk gemaakt voor patiënten om in rond te wandelen. Er is een huiskamer om even een krantje te lezen, maar er zijn ook een plekken om je terug te trekken, een plek om een privacygesprek te kunnen voeren met partner of familielid, een plek waar niemand je kan zien. Privacy is ook belangrijk bij lichamelijk onderzoek en om openlijk medische zaken te kunnen bespreken met arts en familie. In de multifunctionele spreek-/onderzoekkamers kan het onderzoekgedeelte visueel afgeschermd worden van het spreekgedeelte.
Transparantie
Niet weten wat er in je omgeving gebeurt, verkleint het gevoel van controle. Patiënten moeten daarom goed zicht hebben op de zorgverleners en hen makkelijk aan kunnen spreken. Hiervoor zijn onder andere de wanden van de teampost van glas. Tegelijkertijd moeten zorgverleners en medewerkers hun werk ongestoord kunnen doen. Logistieke processen blijven zo veel mogelijk uit het zicht van de patiënt, zeker als ze confronterend zijn. De logistieke ruimten zitten aan een centrale inpandige gang die niet toegankelijk is voor patiënten.
Informatie
Het Bravis Ziekenhuis heeft door inmiddels een prachtige presentatie laten maken met een twintigtal 360° panorama’s door Viditour.
Het ziekenhuis Rijnstate is door ons bureau ontworpen en werd in 1994 opgeleverd. Vanaf 2011 werkte a/d amstel architecten aan een reeks verbouwingen en uitbreidingen in de nieuw ontworpen ringbebouwing, als beëindiging van het structuralistisch opgezette gebouw
Het project Noordoost biedt ruimte aan een nieuw oncologisch centrum, poliklinieken voor Interne en Vasculaire geneeskunde, alsmede een Meet & Greet backoffice.
